17.novembar Svetski dan prevremeno rođene dece

Širom sveta 17. novembra organizuju se aktivnosti koje imaju za cilj podizanje svesti u javnosti o problemu prevremenog rađanja. U svetu se svake godine pre vremena rodi oko 15 miliona beba. Od ukupnog broja rođene dece u našoj zemlji, 9-11% rođeno je pre vremena, što je više od 4.000 godišnje ili 11 beba svakoga dana. Prevremeno rođenje je vodeći uzrok smrtnosti dece mlađe od 1 godine i drugi vodeći uzrok smrtnosti dece mlađe od 5 godina. Svake godine, zbog prevremenog rođenja, u svetu umre milion beba. Da bi preživele, prevremeno rođenim bebama neophodna je podrška brojnih aparata, kao i iskusnih i obučenih medicinskih stručnjaka. Nakon rođenja, one se mogu suočiti sa čitavim nizom komplikacija uzrokovanih njihovom nezrelošću. U zavisnosti od gestacijske nedelje u kojoj su rođena, procenat prevremeno rođene dece sa kasnijim dugoročnim zdravstvenim teškoćama kreće se od 30 do čak 60% (kašnjenje u razvoju, retinopatija, organska oboljenja sistema za varenje, srca, pluća, oštećenja sluha ili vida, mentalna retardacija, teškoće u učenju ili poremećaj pažnje, cerebralna paraliza.)

Prematurus (nedonošče)

• Budući da je nedonošče imalo manje vremena za rast u materici, organi mu nisu u potpunosti razvijeni
• Preevremeno rođena deca mogu imati problema s disanjem i hranjenjem i verojatnije je da će razviti infekcije
• Mnogo prevremeno rođenih beba nema dugoročnih problema
• Nedonoščad koja su rođena puno ranije imaju veće izglede za dugoročne zdravstvene probleme poput problema sa sluhom, vidom ili poremećaje učenja
• Nedonoščad koja su rođena puno ranije često su smeštena u inkubatoru kako bi mogla održavati telesnu temperaturu, zbog poteškoća sa disanjem često su mehanički ventilirana, a zbog poteškoća hranjenja često se hrane preko sondi.
• Nedonoščad ostaju u bolnici dok ne dobiju dovoljno na težini, ne počnu normalno uzimati hranu i dok ne izađu iz inkubatora.
• Redovne kontrole lekara tokom trudnoće smanjuju šanse za prevremeno rođenje

Što je uzrok prevremenog rođenja?

U većini slučajeva nema jasnog razloga zašto se dete rodilo prerano.Veće su šanse da majka rodi prerano ako:

• je i ranije imala prevremeni porođaj
• je imala jedan ili više pobačaja
• ima druge zdravstvene poteškoće, kao što je preeklampsija, bolest srca ili bubrega
• ima infekciju koju ne leči (kao što je infekcija mokraćnog sistema)
• nosi blizance ili trojke
• je ostala trudna nakon potpomognute oplodnje (IVF)
• puši
• nema odgovarajuću prenatalnu brigu

Koje su karakteristike nedonoščeta?

Prevremeno rođene bebe izgledaju malo drugačije od terminske novorođenčadi. Oni obično:

• Imaju telesnu težinu između 500 do 2500 grama
• imaju glavu koja izgleda veća nego ostatak tela
• imaju slabo razvijeno potkožno masno tkivo
• Koža im je tanka, sjajna i ružičasta
• Često im se vene proziru ispod kože

• Dišu brzo i imaju pauze disanja u trajanju i po nekoliko sekundi (apneja)
• imaju teškoće u regulaciji telesne temperature
• Imaju poteškoće disanja i gutanja

Koje se komplikacije mogu razviti kod nedonoščadi?

Prevremeno rođena deca mogu razviti razne komplikacije zbog nepotpunog razvoja svih organa. Što se rode ranije, verovatnoća da će se razviti komplikacije je veća.

• Neurološke komplikacije: poteškoće disanje, poteškoće sisanja i gutanja, krvarenje u mozgu
• Komplikacije sistema za varenje: prevelika količina pljuvačke (nemogućnost gutanja), krvarenje creva, žutica
• Komplikacije imunološkog sistema: infekcije krvi (sepsa) ili ovojnica mozga (meningitis)
• Komplikacije na plućima: pluća ispunjena tečnošću (respiratorni distres sindrom)
• Komplikacije na očima: krvarenje i ožiljci na mrežnjači (deo očiju potreban za vid), problem zvan retinopatija prematurusa

Komplikacije mogu i nestati nakon nekog vremena. Međutim nedonošče koje je imalo teže komplikacije može razviti dugotrajne probleme disanja ili vida.

Kako lekari leče prerano rođenu djecu?

Briga o deci koja su rođena pre vremena sprovodi se u posebnim jedinicama unutar zdravstvenih ustanova, koje se zovu neonatalne jedinice intenzivne nege. Najčešće se:

• Nedonošče se stavlja u inkubator kako bi se osigurala normalna telesna temperatura
• Neretko se daju i lekovi u pluća kako bi pomogli bebi da diše, a ponekad se stavi cev u bebin nos ili usta koja je pričvršćena na aparat za disanje (respirator)
• Nedonošče se često hrani putem vene i sondi dok ne može samostalno sisati i gutati
• Žutica se leči postavljanjem dece ispod posebnih UV lampi

Kako mogu sprečiti prevremeni porođaj?

Možete smanjiti verovatnoću prevremenog porođaja ako:

• redovno odlazite na prenatalne preglede
• se zdravo hranite
• ne konzumirate alkohol
• ne uživate u duvanu ili drogama

• koji usporavaju ili prekidaju prevremeni porođaj
• pomažu bebinim plućima da se brže razvijaju