|
Bronhiolitis je akutna infekcija malih disajnih puteva, bronhiola.
Najčešće je izazvana respiratornim sincicijalnim virusom (RSV), ali može da bude izazvana i drugim virusima.
Može da se javi kod dece svih uzrasta, ali smatra se da je to bolest novorođenčadi i mlađe odojčadi jer je kod kojih bolest najozbiljnija.
Bronhiolitis obično pogađa decu mlađu od 2 godine, a najteži oblici se viđaju kod dece do 6 meseci.
Akutni bronhiolitis je najčešći uzrok infekcija donjih disajnih puteva u prvoj godini života.
Bronhiole su mali disajni putevi (manji od 2 mm u prečniku) i nemaju hrskavicu i submukozne žlezde.
Infekcija izaziva oštećenje sluznice malih disjanih puteva sa otokom i nakupljanjem sekreta što dovodi do sužavanja pa i začepljenja otvora bronhiola, otežane eliminacije sekreta, zadržavnja vazduha tj. hiperinflacije i povećanog otpora u disajnim putevima. Sve ovo dovodi do pojave simptoma bolesti.
Oporavak počinje regeneracijom epitela bronhiola obično 3-4 dana od početka bolesti.
Epidemije bronhiolitisa obično traju 2-4 meseca, počinju u period oktobar- novembar i vrhunac obolevanja je obično tokom januara meseca.
 |
 |
Glavni uzročnici bronhiolitisa
Većina slučajeva bronhiolitisa posledica je virusne infekcije, a najčešći uzročnici su RSV, rinovirus, humani metapneumovirus (hMPV), virus parainfluence, adenovirus, koronavirus, virus influence ili humani bocavirus. Kod jedne trećine hospitalizovanih zbog bronhiolitisa može biti prtisutno više virusa istovermeno zbog čega se ne može utvrditi pravi uzročnik.
RSV je najčešće izolovan uzročnik kod 75% dece mlađe od dve godine. RSV je RNK virus koji pripada porodici Paramyxoviridae. Postoje dva podtipa A i B, a podtip A uzrokuje teže infekcije. Jedan ili drugi podtip preovlađuju tokom sezone i zbog toga postoje lakše i teže godine.
Izlučivanje virusa u nosnom sekretu nastavlja se 6-21 dan nakon pojave simptoma, a inkubacija je 2-5 dana.
Rinovirusi mogu da prouzrokuju bronhiolitis i često se otkrivaju u dvostrukim infekcijama. Adenovirus čini 5-10% slučajeva bronhiolitisa, dok virus gripa čini 10-20% prouzrokovača. Infekcija Mycoplasma pneumoniae čini 5-15% a ona je češće uzročnik kod dece starije od 6 meseci. Humani bocavirus (HBoV) uzrokuje infekcije gornjih i donjih disajnih puteva, a tip 1 je povezan sa bronhiolitisom i sindromima sličnim pertusisu.
Klinička slika deteta sa bronhiolitisom
Posle perioda inkubacije RSV infekcija prelazi iz gornjih u donje disajne puteve.
Tada se javljaju glavni simptomi : vodenasta sekrecija iz nosa, kašalj, dispneja (otežano disjanje), čujno disanje, škripanje i problemi sa hranjenjem. Teški slučajevi mogu da pokazuju znake respiratornog distresa: ubrzanio disanje, korišćenje pomoćne disajne muskulature, širenjem nosnica, uvlačenje međurebarnih prostora i disanje stomakom, a dete može da bude razdražljivo i da odbija hranjenje.
Može da bude prisutna povišena temperatura ili snižena temperatura kod novorođenčeta.
Beba može da povraća, intenzivno kašlje, da teško ubrzano ili nepravilno diše što bude i razlog za posetu pedijatru.
Faktori rizika za razvoj bronhiolitisa:
• Uzrast ispod 3 meseca ( 2/3 sve odojčadi hospitalizovane sa RSV virusom je mlađe od pet meseci)
• Mala porođajna težina i prevremeno rođenja deca
• Odojčad rođena pre 29 gestacijske nedelje pokazuju veću sklonost oboljevanju
• Niži socioekonomski status
• Stariji brat ili sestra koji borave u kolektivu
• Pušenje roditelja i mali prostor u kome dete boravi
• Deca sa urođenim srčanim manama,
bronhopulmonalnom displazijom, neurološkim bolestima ili sa anomalijama disajnih puteva.
Kako se postavlja dijagnoza bronhiolitisa
Dijagnoza bronhiolitisa se postavlja na osnovu kliničke slike, uzrasta deteta i pregleda u kome se uočava tahipnea (ubrzano disanje) i/ili tahikardija (ubrznai otkucaji srca) sa ili bez povišene temperature oko 38C uz najčešće prisustvo korišćenja pomoćne respiratorne muskulature i povraćanja, uz često prisustvo upale uha. Često je smanjen procenat zasićenosti krvi kiseonikom (saturacija).
Ukoliko klinička slika i uzrast pacijenta odgovaraju dijagnozi bronhiolitisa možeda se uradi testiranje na RSV kako bi se isključili drugi uzroci otežanog disanja (sepsa, pneumonija, urodjene srčane mane...).
Rentgen pluća se ne radi svakom detetu osim kod sumnje na urođene anomalije ili na postojanje aspiracije stranog tela.
Hipoksija je najbolji prediktor težine bolesti i što je broj udaha u minuti veći teži je bronhiolitis.
Veoma je važno izbegavanje kontakta sa osobama koje imaju RSV virus ili neki respiratorni virus tokom prva 2-3 meseca života.
Pokazalo se da aktivna profilaksa kod preterminski rođenih beba upotrebom RSV imunoglobulina (RSV-IGIV) u visokim dozama sprečava pojavu bronhiolitisa i preporučuje se kod određenih osetljivih kategorija prema protokolu.
Terapija bronhiolitisa
Terapija bronhiolitisa obuhvata potpornu terapiju, dobru oksigenaciju, hidrataciju i kontrolu povišene temperature.
Uz rano prepoznavanje i pravilno tretiranje simptoma prognoza je najčešće dobra.
Većina dece sa bronhiolitisom ozdravi bez posledica uz adekvatnu terapiju.
Potrebno je sprečiti boravak u zagušljivim prostorijama kao i boravak napolju tokom jakog zagađenja.
Brojni lekovi mogu da se koriste u lečenju bronhiolitisa.
U lečenju je najzanačajnija primena kiseonika koji značajno poboljšava stanje, a sva ostala terapija olakšava simptome i održava hidrataciju i oksigenaciju. Kiseonik se dodaje deci koja imaju saturaciju ispod 90% , a može da se koristi hipertoni fiziološki rastvor za inhalaciju.
Kako su uzročnici bronhiolitisa najčešće virusi, lekovi imaju ograničenu ulogu u lečenju. Mogu se nekada koristiti antivirusni lekovi kao nrp. Ribavirin.
Decu treba smestiti što je moguće udobnije u naručje roditelja ili na izdignutu postelju.
Položajno perkutorna fizioterapija može da pomogne u eliminaciji sekreta i olakšanju disanja.
Potrebno je korisiti sprejeve za ispiranje nosa od prečišćene morske vode ili fiziološkog rastvora kako bi se očuvala prohodnost disajnih puteva.
Mnogi autori preporučuju ukapavanje slanih kapi za nos pre hranjenja.
Ukapavanje najniže koncentracije nazalnih dekongestivnih kapi 2x dnevno 3 dana može da se smatra kao korisno.
Potrebno je spuštanje povišene temperature rashlađivanjem i antipireticima.
Lečenje dece sa bronhiolitisom mora da bude usmereno na olakšanje simptoma i poboljšanje disanja.
Kod neke dece koristi se terapija inhalatornim bronhodilatatorima ili inhalatorna, a nekad i sistemska primena kortikosteroida.
Veoma je važno sagledati težinu simptoma i respiratorni status deteta.
Antibiotici se ne daju kao prva linija terapije, uvode se ako postoji sumnja na sekundarnu bakterijsku infekciju.
Zbog smanjenog unosa tečnosti, povišene temperature i ubrzanog disanja postoji povećan gubitak tečnosti zbog čega je neophodna intenzivnija hidratacija deteta (oralno ili parenteralno kod hospitalizovanih pacijenata)
Imunoglobulini i monoklonska IgG antitela koriste se preventivno kod dece sa visokim rizikom u vidu infuzije jednom mesečno u periodu od oktobra do februara kada je povećan ritik od RSV infekcije. Na ovaj način preveniraju se teške RSV infekcije kod dece sa prethodno navedenim faktorima rizika. Ova terapija se ne koristi u lečenju akutnih bronhiolitisa.
Hospitalizacija je potrebna:
- Ako je zasićenost krvi kiseonikom ispod 90%
- Ako je dete izrazito tahipnoično (>60-70 udisaja/min)
- Ako je prisutno otežano disanje, uvlačnje međurabrnih prostrora što ukazuje na korišćenje pomoćne disajane muskulature, plavičasta prebojenost (dispneja, interkostalna retrakcija i cijanoza)
- Ako dete ima hroničnu plućnu bolest, urođenu bolest srca
- Ako je dete uzrasta do 3 meseca ili preterminsko novorođenče
- Ukoliko je nemoguće hranjenje deteta, oralna rehidracija ili ublažavanje simptoma.
|
|
